• نمونه

نمونه مورد آزمایش میتواند خون کامل ، پلاسما و یا سرم باشد . در گذشته از خون کامل استفاده هم میکردند اما امروزه از سرم استفاده می کنند . چون گلبول های قرمز (اریتروسیت ها ) مقادیر پروتئین زیادی دارند در حالی که سرم مایع است و می تواند گلوکز را بیشتر و بهتر در خود حل کند . جمع آوری نمونه های خونی در داخل لوله ازمایش باعث می شود که سایر سلولهای خونی از گلوکز استفاده کنند بنابراین باید خون بعد از جمع اوری شدن باید سانتریفیوژ شود و سرم جدا شود . برای مثال گلبولهای قرمز چون نیاز به انسولین برای ورود گلوکز به داخل سلول را ندارند از گلوکز استفاده کرده و باعث تغییر در میزان گلوکز نمونه می شوند . درجه حرارت محیط هم برروی مقدار گلوکز خون تاثیر دارد . در دمای فریز قند خون برای چند ساعت می تواند پایدار باشد در حالی که در دمای اطاق (25 سانتی گراد) انتظار می رود 1 تا 2 درصد گلوکز خون به ازای هر یک ساعت  کاهش یابد . امروزه برای اینکه مقدار گلوکز در داخل تیوب ها از دست نرود از لوله های فلورید استفاده می شود که جلوی گلیکولیز را در داخل نمونه می گیرد (مهمترین استفاده از این لوله ها در انتقال نمونه است ) .

در نظر داشته باشین که خون وریدی از دست مخالف و از داخل مایع بین عروقی گرفته شود . علت نمونه گیری  از درون مایع عروقی  ، برای  جلوگیری از آلوده شدن نمونه است . بعد از خون گیری دست فرد باید بالا باشد تا خون دوباره به جریان عادی خود باز گردد . در این کار باید دقت زیادی کرد هر چند که کشور ما هم اقدامات لازم انجام میگیرد اما باید نهایت دقت  را در خون گیری کرد چون یک نمونه گیری صحیح 50 درصد راه را روشن می کند .

• روش اندازه گیری

دوروش اصلی برای اندازه گیری گلوکز در خون وجود دارد . یکی از این روشها که امروزه هم در بعضی از نقاط استفاده می شود اندیکاتورهای غیر اختصاصی گلوکز است که با تغییر رنگ مقادیر گلوکز به دست می آید . در این روش گلوکز با ماده رنگ واکنش و گلوکز کاهش میابد و باعث تولید رنگ می شود .

این روش خطاهای زیادی داشت و امروزه به جای ان از آنزیم استفاده می کنند . دو آنزیم مهم مورد استفاده در این روش گلوکز اکسیداز (glucose oxidase) و هگزوکیناز (hexokinase) است . همانطور که در پستهای قبلی هم اشاره شد گلوکز اکسیداز در نوار ادرار وجود دارد .

در زیر روش های کلی اندازه گیری گلوکز را در بدن ذکر می کنیم :

روش های شیمیایی

الف ) کاهش مس در محیط قلیایی

 1 ) روش فولین – و  (احیای مس )

2 ) روش بندیکت

مانند روش بالایی است ولی روش بهبود یافته ای است و برای اندازه گیری قند ادرار استفاده می شود .

3) روش Nelson Somoygi

در این روش هم رنگ تولید شده آب  خواهد بود .

ب ) کاهش فری سیانید در محیط قلیایی

روش Hagedorn Jensen

این روش هم بر اساس احیا کنندگی گلوکز است . فری سیانید زرد در این تست باید گرم باشد و رنگ ایجاد شده هم بیرنگ است .

روش های دیگر و مهمی هم در اندازه گیری گلوکز وجود دارد که در ادامه می گوییم . اما نکته مهم این است که بعضی از این تستها بر اساس خاصیت احیا کنندگی گلوکز هستند بنابراین باید بگوییم که این تستها اختصاصی برای گلوکز نیستند و ممکن است با کراتین و اسید اوریک هم مثبت کاذب شوند

روش اورتوتولوئیدین

اورتوتولوئیدین با اسید استیک گرم ترکیب شده و ایجاد گلیکوزیل امین می کند در ادامه  ترکیبی به نام Shift base تولید شده و در اخر رنگ سبز و آبی پرنگ ایجاد خواهد شد .

روش انترون (فنول)

یکی دیگر از روشها است که باعث تولید هیدروکسی متیل فورفوران در اسید استیک گرم می شود .

• تمام روش ایی که در بالا ذکر شد مربوط به خاصیت احیا کنندگی گلوکز بود . بسیاری از این واکشن ها اختصاصی گلوکز نیستند و همچنین امروزه از انها کمتر استفاده می شود .در ادامه در موردروش های انزیمی صحبت خواهیم کرد .

آنزیم گلوکز اکسیداز

در مودر این روش در برسی ادرار بحث شده است ( به اینجا بروید )

آنزیم هگزوکیناز

• محلول به دست آمده در طول موج 340 نانومتر بیشترین جذب نور را دارد .

علاوه بر روش های بالا ، سایر روش هایی برای شناسایی و اندازه گیری گلوکز خون وجود دارد . اما مهمترین انها همین متدها هستند .

تست های آزمایشگاهی از گلوکز خون

از گلوکز خون می توان تستهای زیر را انجام داد :

• تست fasting blood sugar یا قند خون ناشتا
• تست urine glucose  گلوکوز ادرار
• تست two-hr postprandial blood sugar  یا گلوکز دو ساعت بعد از غذا
• تست  oral glucose toleranc یا تحمل گلوکز خوراکی
• تست intravenous glucose tolerance یا تحمل گلوکز درون عروقی
• تست glycosylated hemoglobin یا هوگلوبینه گلیکوزیله ((HbA1C)
• تست برای مانیتورینگ مریض